Các đại diện được bầu trong một nền dân chủ – dù là thành viên của quốc hội hay hội đồng lập pháp – đều có trách nhiệm phục vụ nhân dân. Họ đảm nhận nhiều vai trò thiết yếu đối với sự vận hành của một nền dân chủ lành mạnh.

Cơ quan lập pháp do dân bầu là diễn đàn chính để thảo luận, tranh luận và thông qua luật pháp trong một nền dân chủ đại diện. Đây không phải là những “quốc hội bù nhìn” chỉ đơn thuần phê chuẩn các quyết định của một nhà lãnh đạo độc đoán.

Quyền giám sát và điều tra cho phép các nhà lập pháp chất vấn công khai các quan chức chính phủ về hành động và quyết định của họ, đồng thời đóng vai trò kiểm soát quyền lực của các bộ, ngành chính phủ – đặc biệt trong hệ thống tổng thống, nơi cơ quan lập pháp tách biệt với nhánh hành pháp.

Các nhà lập pháp có thể phê chuẩn ngân sách quốc gia, tổ chức các phiên điều trần về những vấn đề cấp thiết và thông qua việc bổ nhiệm nhân sự của cơ quan hành pháp vào tòa án hoặc các bộ. Trong một số nền dân chủ, các ủy ban lập pháp là diễn đàn để các nhà làm luật tiến hành việc giám sát công khai các vấn đề quốc gia.

Các nhà lập pháp có thể ủng hộ chính phủ đương nhiệm hoặc đảm nhận vai trò đối lập chính trị trung thành và đưa ra các chính sách và chương trình thay thế.

Các nhà lập pháp có trách nhiệm trình bày quan điểm của mình một cách hiệu quả nhất. Tuy nhiên, họ cũng phải tuân thủ đạo lý dân chủ về lòng khoan dung, sự tôn trọng và tinh thần thỏa hiệp nhằm đạt được những thỏa thuận vì lợi ích chung của toàn thể nhân dân – chứ không chỉ của những người ủng hộ họ về mặt chính trị. Mỗi nhà lập pháp cần tự cân nhắc việc cân bằng giữa lợi ích chung và nhu cầu của cử tri địa phương.

Các nhà lập pháp thường lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và phản ánh các vấn đề cá nhân của cử tri – đồng thời hỗ trợ họ trong việc tiếp cận các cơ quan hành chính công lớn để nhận sự giúp đỡ. Để làm được điều đó, họ thường có một đội ngũ trợ lý chuyên môn hỗ trợ.

Các đại biểu quốc hội thường được bầu chọn theo một trong hai hình thức. Trong hệ thống bầu cử theo đa số tương đối, còn gọi là “người về nhất thắng,” ứng cử viên có số phiếu cao nhất sẽ thắng cử. Trong hệ thống đại diện theo tỉ lệ, thường được sử dụng trong các cuộc bầu cử quốc hội, cử tri bỏ phiếu cho các đảng phái chứ không phải cá nhân, và các đại biểu được phân bổ dựa theo tỷ lệ phiếu bầu nhận được của mỗi đảng.

Hệ thống đại diện theo tỉ lệ thường khuyến khích sự hình thành của nhiều đảng nhỏ có tổ chức chặt chẽ, trong khi hệ thống đa số tương đối lại có xu hướng tạo nên một hệ thống lưỡng đảng lỏng lẻo hơn. Dù theo hình thức nào, các đại diện dân cử đều tham gia vào các hoạt động tranh luận, đàm phán, xây dựng liên minh và thỏa hiệp – những đặc điểm tiêu biểu của cơ quan lập pháp trong một nền dân chủ.

Các cơ quan lập pháp thường có cấu trúc lưỡng viện, với hai viện – thượng viện và hạ viện – và các đạo luật mới thường cần được cả hai viện thông qua.

Nguyễn Huy Vũ biên dịch.

Nguồn: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Lưu tại: www.principlesofdemocracy.org