Phần 9. Chi tiêu cá nhân so với chi tiêu của cơ quan nhà nước 

Vào năm 2022, các quan chức San Francisco quyết định rằng thành phố cần thêm thùng rác. Thay vì chỉ cần mua những thùng rác đơn giản, làm sẵn, họ lại ủy thác cho một công ty địa phương thiết kế 15 mẫu thùng tùy chỉnh, với chi phí từ 11.000 đến 21.000 đô la mỗi thùng. Họ thậm chí còn gắn mã QR trên mỗi thùng để người dân bình chọn mẫu yêu thích, dù không hề biết giá thành của chúng.

Một thành viên trong Hội đồng Giám sát thành phố, ông Matt Haney, đảng viên Dân chủ, đã chỉ trích kế hoạch này dù trước đó ông đã bỏ phiếu ủng hộ. “Tôi nghĩ hầu hết mọi người sẽ nói chỉ cần thay thế các thùng rác bằng những thùng mà chúng ta biết là hoạt động tốt ở các thành phố khác,” ông nói. “Thùng rác là một trong những chức năng cơ bản nhất của chính quyền thành phố, và nếu thành phố không thể làm tốt một việc đơn giản như vậy, làm sao họ giải quyết được những vấn đề lớn hơn?”

Lời chỉ trích của Haney đặt ra những câu hỏi quan trọng về lý do tại sao các quan chức lại đưa ra những quyết định chi tiêu khác biệt so với cá nhân. Hãy nghĩ đến cách bạn đưa ra quyết định chi tiêu cho gia đình mình. Có lẽ bạn sẽ cố gắng tối ưu chất lượng trong khi giảm thiểu chi phí. Nhưng sự ưu tiên của bạn sẽ thay đổi ra sao nếu bạn mua thứ gì đó cho một người lạ? Rất có thể, bạn sẽ ưu tiên giá cả hơn hẳn so với chất lượng.

Giờ hãy tưởng tượng bạn đang chi tiêu bằng tiền của người khác. Nếu bạn mua sắm cho bản thân, bạn có lẽ sẽ ưu tiên chất lượng hơn giá cả. Nhưng nếu bạn đang chi tiêu tiền của người khác cho lợi ích của người lạ, có lẽ bạn sẽ ít chú ý đến cả giá cả và chất lượng hơn so với khi bạn sử dụng tiền của mình cho bản thân và gia đình. Đây chính là cách các quan chức quyết định chi tiêu số tiền bạn đóng thuế.

Hãy nghĩ đến số tiền thuế mà gia đình bạn đóng mỗi năm. Giả sử một gia đình bốn người kiếm được 70.000 đô la một năm, đây là mức thu nhập hộ gia đình trung bình của quốc gia. Những loại thuế dễ nhận thấy nhất là thuế thu nhập và thuế tiền lương bị khấu trừ trực tiếp từ tiền lương của bạn. Tùy thuộc vào bang bạn sống, mức lương của bạn sẽ bị giảm khoảng 21.000 đô la mỗi năm.

Nhưng đây chỉ là phần nổi của tảng băng chìm về thuế. Khi tính cả thuế bất động sản, thuế bán hàng và tiêu thụ đặc biệt, cùng các loại thuế ẩn—những khoản tăng giá hàng hóa do thuế doanh nghiệp và thuế quan—gánh nặng thuế tổng cộng đối với một gia đình kiếm được 70.000 đô la sẽ rơi vào khoảng 30.000 đô la mỗi năm. Và điều này thậm chí chưa tính đến lạm phát hay các khoản phí và lệ phí khác do các cơ quan chính phủ áp đặt.

Nhưng con số đó đủ để đặt ra một câu hỏi đơn giản: Việc có thêm 30.000 đô la mỗi năm có thể thay đổi cuộc sống gia đình bạn như thế nào? Liệu bạn có tự nguyện chi số tiền đó cho những thứ như thùng rác được thiết kế riêng không? Hay bạn sẽ đưa ra các quyết định chi tiêu khôn ngoan hơn so với các quan chức, những người thường ít quan tâm đến giá cả và chất lượng khi tiêu số tiền được lấy từ tiền lương vất vả mà bạn kiếm được?

Nguồn: Progressivism, Mises Institute.

Biên dịch: Phong trào Duy Tân.