Giáo dục là một quyền con người phổ quát. Đồng thời, đó cũng là phương tiện để đạt được các quyền con người khác và là công cụ mang tính xã hội và kinh tế đầy sức mạnh. Thông qua Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền, các quốc gia trên thế giới đã đồng thuận rằng mọi người đều có quyền được giáo dục.
Mỗi xã hội đều truyền tải những thói quen tư duy, chuẩn mực xã hội, văn hóa và lý tưởng của mình từ thế hệ này sang thế hệ khác. Có một mối liên hệ trực tiếp giữa giáo dục và các giá trị dân chủ: trong các xã hội dân chủ, nội dung và phương pháp giáo dục hỗ trợ việc hình thành các thói quen quản trị dân chủ.
Quá trình truyền đạt giáo dục này đóng vai trò thiết yếu trong một nền dân chủ, bởi lẽ các nền dân chủ hiệu quả là những hình thức chính quyền năng động và luôn phát triển, và nó đòi hỏi người dân phải có tư duy độc lập. Cơ hội để tạo ra những thay đổi tích cực về mặt xã hội và chính trị nằm trong tay công dân. Chính phủ không nên xem hệ thống giáo dục như một công cụ để kiểm soát thông tin hoặc truyền bá tư tưởng một chiều cho học sinh.
Chính phủ cần coi trọng giáo dục và phân bổ nguồn lực cho giáo dục cũng giống như khi họ nỗ lực bảo vệ công dân của mình.
Biết đọc biết viết giúp người dân cập nhật thông tin thông qua sách báo. Công dân có hiểu biết sẽ ở vị thế tốt hơn để cải thiện nền dân chủ.
Các hệ thống giáo dục trong xã hội dân chủ không loại trừ việc nghiên cứu các học thuyết chính trị hoặc hình thức chính quyền khác. Nền dân chủ khuyến khích học sinh phát triển các lập luận hợp lý dựa trên nghiên cứu kỹ lưỡng và sự hiểu biết rõ ràng về lịch sử.
Các nhóm tư nhân và tôn giáo nên được tự do thành lập trường học, hoặc cha mẹ có thể lựa chọn việc giáo dục con cái tại nhà.
Các trường học do nhà nước quản lý phải đảm bảo việc tiếp cận bình đẳng cho mọi công dân, bất kể sắc tộc, tôn giáo, giới tính hay khuyết tật thể chất.
Các chuẩn mực và thực hành dân chủ nên được giảng dạy để mọi người có thể hiểu và trân trọng những cơ hội cũng như trách nhiệm của mình trong tư cách là công dân tự do.
Giáo dục công dân trong nền dân chủ bao gồm kiến thức về lịch sử quốc gia và thế giới, cũng như các nguyên tắc dân chủ cơ bản.
Chương trình học ở các quốc gia dân chủ bao gồm lịch sử, địa lý, kinh tế học, văn học, triết học, pháp luật, nghệ thuật, khoa học xã hội, toán học và khoa học tự nhiên — dành cho tất cả học sinh, cả nam lẫn nữ.
Học sinh cũng nên được tự do tổ chức các câu lạc bộ và các hoạt động, nơi các chuẩn mực dân chủ có thể được áp dụng trong thực tiễn. Ví dụ:
- Chính phủ học sinh giúp học sinh có trải nghiệm thực tế trong tiến trình dân chủ.
- Các cuộc bầu cử giả định giúp học sinh hiểu về sự tham gia của công dân và khuyến khích thói quen bỏ phiếu suốt đời.
- Báo chí học đường giúp học sinh hiểu vai trò của truyền thông tự do và báo chí có trách nhiệm.
- Các câu lạc bộ công dân thúc đẩy sự kết nối với cộng đồng rộng lớn hơn.
Nguyễn Huy Vũ biên dịch.
Nguồn: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Lưu tại: www.principlesofdemocracy.org