Tác giả: Nguyễn Huy Vũ

Chính quyền Việt Nam đang dự định sáp nhập các tỉnh thành thêm một lần nữa. Tôi nghĩ đó là việc cần làm, tuy vậy, việc sáp nhập nó nên thực hiện như thế nào để hệ thống hiệu quả, ít xáo trộn là chuyện cần bàn. 

Ai cũng thấy, một lãnh đạo chính quyền quốc gia không thể ngồi họp cùng lúc với lãnh đạo của 64 tỉnh thành hay 32 tỉnh thành để bàn chuyện quốc gia và phối hợp chính sách. 

Hơn nữa, một tỉnh rất nhỏ thường không đủ nguồn lực về tài chính và năng lực lãnh đạo để có thể thực hiện những chính sách hữu hiệu trong khu vực họ quản lý. Vì vậy mà chuyện phân cấp và phân quyền không thể thực hiện được hiệu quả. Nếu không phân cấp và phân quyền, lãnh đạo quốc gia thay vì tập trung nguồn lực để thi hành chính sách vĩ mô lại phải ôm đồm thêm các chính sách ở cấp địa phương thông qua cơ chế xin và cho. Cuối cùng, chính sách ở cấp địa phương thì đứng lại, còn chính sách vĩ mô thì không thành hình vì lãnh đạo quốc gia đối mặt với sự quá tải công việc phải giải quyết. 

Trong các chế độ dân chủ, một việc sáp nhập như vậy rất khó, vì các chính trị gia buộc phải thuyết phục công chúng bỏ phiếu cho những điều như vậy cho dù việc sáp nhập đó là đúng đắn, vì có một số người bị mất quyền lợi, như quan chức chẳng hạn. 

Trong tình hình Việt Nam hiện nay, đảng Cộng sản với vị trí nắm giữ quyền lực duy nhất, họ ở trong một vị thế thuận lợi để thi hành một chuyện có lợi về lâu dài cho dân tộc. 

Tuy vậy, vấn đề lớn hơn là làm sao thực hiện chuyện sáp nhập để quá trình nó diễn ra trôi chảy, hiệu quả, và nhiều người đồng tình với dự án đó thì sự sáp nhập đó mới có thể giữ được lâu dài. Đặng khi một chế độ khác lên kế thừa, họ sẽ tiếp tục mô hình đã có mà không phải thực hiện một cuộc cải cách nữa. 

Tôi đề nghị như sau: 

Chính quyền gồm 3 cấp: Quốc gia – Vùng (hay còn gọi là bang) – Huyện. Ngoài ra còn có cấp thôn tự quản, tự thu và chi, để lo cho các việc trong thôn, xóm. 

Cấp huyện giữ nguyên địa giới như trước đây. Chính quyền xã được sáp nhập vào chính quyền huyện. Điều này sẽ dẫn đến việc tinh gọn bớt các cán bộ xã. 

Chính quyền vùng sẽ thay chính quyền tỉnh để cai quản các tỉnh trong vùng; không còn chính quyền tỉnh. Các tỉnh vẫn giữ nguyên tên về mặt địa lý. 

Như vậy, việc sắp xếp này sẽ không phải thay đổi tên địa lý các tỉnh, huyện hay xã, vốn thuộc về văn hoá, lịch sử, và sự gắn bó của người dân. 

Tới đây thì nhiều người sẽ hỏi rằng sắp xếp các vùng như thế nào. Đây có thể nói là vấn đề gây tranh cãi lớn nhất. Tôi nghĩ Việt Nam có thể chia thành 11 vùng như sau, dựa vào địa lý: 

(1) vùng Đông Bắc Bộ;

(2) vùng Tây Bắc Bộ;

(3) vùng Đồng Bằng Sông Hồng (trừ Hà Nội);

(4) Hà Nội;

(5) Bắc Trung Bộ;

(6) Tây Nguyên;

(7) Nam Trung Bộ;

(8) Đông Nam Bộ (trừ Sài Gòn);

(9) Sài Gòn;

(10) các tỉnh Tây Nam Bộ phía bắc sông Hậu (Tây Nam Bộ Bắc);

(11) và các tỉnh Tây Nam Bộ phía nam sông Hậu (Tây Nam Bộ Nam). 

Sở dĩ vùng Tây Nam Bộ nên chia thành hai vùng vì vùng Tây Nam Bộ quá lớn và quá đông về dân số, gồm 13 tỉnh thành và có tới gần 18 triệu dân. Việc chia vùng Tây Nam Bộ làm hai vùng như vậy, trung bình mỗi vùng có gần 9 triệu dân. Sau khi phân bổ, mỗi vùng trên cả nước sẽ có từ gần 5 triệu đến 10 triệu dân.

Từ đề xuất này, một số điều chỉnh có thể cân nhắc thực hiện dựa trên các ý kiến đồng thuận. Một số ý kiến có thể cho rằng Sài Gòn và Hà Nội có diện tích quá nhỏ, cần thêm diện tích. Điều này có thể được thực hiện bằng cách gộp Sài Gòn hay Hà Nội với một hoặc hai tỉnh nữa. Một số khác có thể cho rằng Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ, hay Tây Nguyên quá lớn, cần tách thành 2 vùng nhỏ hơn. Trong trường hợp như vậy, Việt Nam sẽ có thêm 3 vùng nữa là 14 vùng. 

Việc người đứng đầu chính quyền quốc gia bàn thảo kế hoạch với 11 hay 14 người sẽ dễ dàng hơn rất nhiều so với việc ngồi với 64 hay 32 người. 

10/11/2025.