Nguồn: BBC Tiếng Việt.
Chức vụ thường trực Ban Bí thư vừa được xếp vào nhóm cùng với Tứ Trụ trước đây, đưa con số “lãnh đạo chủ chốt” của Đảng và Nhà nước Việt Nam lên năm người, theo một quy định mới của Bộ Chính trị.
Cụ thể, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú đã thay mặt Bộ Chính trị ký ban hành Quy định 368 của Bộ Chính trị về danh mục vị trí chức danh, nhóm chức danh, chức vụ lãnh đạo của hệ thống chính trị Việt Nam.
Theo đó, chức danh thường trực Ban Bí thư được bổ sung vào nhóm gọi là “lãnh đạo chủ chốt” cùng với tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng Chính phủ và chủ tịch Quốc hội.
Quy định mới này cũng bổ sung một số chức danh thuộc “lãnh đạo cấp cao” là chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, trưởng các ban Đảng ở Trung ương, chánh Văn phòng Trung ương Đảng và giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Thường trực Ban Bí thư
Thường trực Ban Bí thư là một vị trí quan trọng trong hệ thống của Đảng Cộng sản Việt Nam, chính đảng giữ vai trò lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối và toàn diện tại Việt Nam.
Những người nắm giữ vị trí này có cơ hội lên đảm nhiệm những cương vị cao hơn trong bộ máy lãnh đạo đảng và nhà nước trước đây như ông Trương Tấn Sang, Võ Văn Thưởng và Lương Cường, sau thời gian làm thường trực Ban Bí thư đã thăng tiến lên làm chủ tịch nước.
Trong nhiệm kỳ cua khóa 13 này, vị trí thường trực Ban Bí thư đã có đến bốn lần thay đổi, ban đầu là ông Võ Văn Thưởng, sau đó là bà Trương Thị Mai, ông Lương Cường và hiện tại là ông Trần Cẩm Tú.
Ông Thưởng sau khi trở thành chủ tịch nước đã bị cho thôi chức, về hưu, và sau đó bị kỷ luật cách tất cả chức vụ trong Đảng.
Ông Lương Cường hiện là Chủ tịch nước, còn bà Trương Thị Mai đã bị cho thôi chức, về hưu, sau đó bị Đảng kỷ luật khiển trách.
Thực chất, trong nhiều năm qua, thường trực Ban Bí thư vẫn thường tham dự các cuộc họp của các “lãnh đạo chủ chốt”, tức là nhóm Tứ Trụ.
Chẳng hạn, vào ngày 10/3/2022, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đã chủ trì cuộc họp lãnh đạo chủ chốt đánh giá những vấn đề nổi bật của Việt Nam và quốc tế trong 2 tháng đầu năm.
Đưa tin về sự kiện này, báo Chính phủ ghi rõ những nhân sự tham dự là Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Thường trực Ban Bí thư Võ Văn Thưởng.
Lúc bấy giờ, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng Lê Minh Hưng và Trợ lý, Phụ trách Văn phòng Tổng Bí thư Đào Đức Toàn cũng có mặt, nhưng được xét vào diện “cùng dự”.
Tuy nhiên, Kết luận 35 của Bộ Chính trị ban hành ngày 5/5/2022 quy định lãnh đạo chủ chốt gồm tổng bí thư, chủ tịch nước, thủ tướng và chủ tịch Quốc hội.
Dù vậy, các cuộc họp của Tứ Trụ vẫn có sự tham gia của thường trực Ban Bí thư, và đôi khi được báo chí nhắc tới như một người thuộc nhóm lãnh đạo chủ chốt.
Chẳng hạn, ngày 19/5/2024, khi đưa tin ông Trọng đã có buổi làm việc cùng các “đồng chí lãnh đạo chủ chốt”. Báo Nhân dân viết:
“Tham dự có đồng chí Lương Cường, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư; đồng chí Lê Minh Hưng, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Tổ chức Trung ương, Chánh Văn phòng Trung ương Đảng”.
Có thể nhận thấy hai nhân vật thường tham dự các cuộc họp của Tứ Trụ thường là thường trực Ban Bí thư cùng với chánh Văn phòng Trung ương Đảng.
Với quy định mới, thường trực Ban Bí thư đã chính thức được thăng lên thành “lãnh đạo chủ chốt”, trong khi chánh Văn phòng Trung ương Đảng được bổ sung vào nhóm “lãnh đạo cấp cao”.
Hiện tại, thường trực Ban Bí thư đang là ông Trần Cẩm Tú, người mới nắm giữ chức vụ này từ tháng 10/2024.
Ông Tú hiện đang 64 tuổi, tức vẫn đủ tuổi tái ứng cử ủy viên Bộ Chính trị. Điều này tương đối quan trọng trong bối cảnh rất nhiều ủy viên Bộ Chính trị hiện tại đã quá tuổi để có thể tiếp tục làm thêm một nhiệm kỳ.
Giờ đây, với việc ông Tú được coi là một lãnh đạo chủ chốt có thể sẽ giúp ông gia tăng vị thế chính trị.
Ông Nguyễn Thanh Nghị và ông Nguyễn Duy Ngọc
Theo Quy định 368, ông Nguyễn Thanh Nghị đã chính thức trở thành “lãnh đạo cấp cao” trong hệ thống chính trị Việt Nam khi ông giữ chức danh trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương.
Ông Nguyễn Thanh Nghị, con trai cả của cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, vừa rời chức vụ phó bí thư Thường trực Thành ủy TP HCM ra Hà Nội để đảm nhiệm chức vụ trưởng ban của Đảng vào ngày 25/8, tức chưa tới một tháng trước.
Các chức vụ ông nắm giữ trước đây, từ vị trí bộ trưởng Bộ Xây dựng hay phó bí thư Thành ủy TP HCM, đều thuộc về các chức danh do Bộ Chính trị quản lý, thuộc nhóm bậc một.
Chức vụ trưởng các ban Đảng ở Trung ương như Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương mà ông Nguyễn Thanh Nghị đang nắm giữ là chức danh mới được bổ sung vào nhóm “lãnh đạo cấp cao”.
Trong bối cảnh Tổng Bí thư Tô Lâm đang rất chú trọng phát triển kinh tế, vai trò của Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương được đánh giá là rất quan trọng.
Với vốn kinh nghiệm công tác đa dạng, sự hậu thuẫn chính trị mạnh mẽ, và giờ đây là vị thế mới từ Quy định 368, quan lộ chính trị của ông Nghị được cho là rộng mở.
Một số chức danh khác mới được bổ sung vào nhóm này gồm chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, chánh Văn phòng Trung ương Đảng, và giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Điều này có nghĩa là, ngay trong nhiệm kỳ này, người đang giữ chức vụ Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã chính thức được thăng hạng lên là “lãnh đạo cấp cao”.
Ông Ngọc trong thời gian qua đã có những bước thăng tiến khá nhanh chóng, từ vị trí Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Công an ông trở thành chánh Văn phòng Trung ương Đảng vào tháng 6/2024 rồi sau đó làm chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương và được bầu vào Bộ Chính trị vào tháng 1/2025.
Có thể nói rằng quan lộ của ông Ngọc trong thời gian qua vô cùng thuận lợi, xét tới việc ông đã hai lần thăng tiến sai quy định – lần đầu khi ông được phân công làm chánh Văn phòng Trung ương Đảng vào tháng 6/2024 và sau đó là khi được bầu làm chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương vào tháng 1/2025.
Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương là một vị trí quan trọng. Điều này được thể hiện qua nhiều yếu tố.
Đầu tiên, đây là một chức vụ do Ban chấp hành Trung ương Đảng bầu ngay trong Hội nghị trung ương lần thứ nhất, cùng với các chức danh như ủy viên Bộ Chính trị, tổng bí thư, ủy viên Ban Bí thư.
Chức danh này thường do một ủy viên Bộ Chính trị nắm giữ, điều được thấy trong nhiều năm qua với các nhân vật như ông Trần Quốc Vượng, ông Ngô Văn Dụ, ông Lê Hồng Anh…
Trong một số trường hợp được bầu làm chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương ở giữa khóa như ông Trần Cẩm Tú hay ông Nguyễn Văn Chi đều được bầu làm ủy viên Bộ Chính trị vào đầu khóa sau.
Theo Quy định 214, để thành ủy viên Bộ Chính trị thì phải là ủy viên chính thức Ban Chấp hành Trung ương trọn một nhiệm kỳ trở lên.
Trong trường hợp của ông Nguyễn Duy Ngọc, ông vẫn chưa đáp ứng được điều kiện này vì mới làm ủy viên Ban Chấp hành Trung ương từ đầu khóa 13 tới nay, nhưng vẫn được bầu bổ sung vào Bộ Chính trị.
Một người khác vừa đảm nhiệm chức vụ mới và đã trở thành “lãnh đạo cấp cao” là ông Phạm Gia Túc, chánh Văn phòng Trung ương Đảng.
Có thể nói ông Túc “ngồi chưa nóng ghế” do mới đảm nhiệm chức vụ này từ 29/8 tới nay, thay cho ông Lê Hoài Trung được điều động làm quyền bộ trưởng Bộ Ngoại giao.
Điều này dẫn đến việc, trong hệ thống chính trị, cùng là ủy viên trung ương, nhưng ông Túc, người trước đó là cấp dưới của ông Trung, nay lại có chức danh cao hơn khi trở thành “lãnh đạo cấp cao” còn ông Trung thuộc bậc một trong nhóm các chức danh, chức vụ lãnh đạo thuộc diện Bộ Chính trị quản lý.
Văn phòng Trung ương Đảng là một cơ quan trọng yếu của Đảng, tham mưu, giúp việc Ban Chấp hành Trung ương, trực tiếp là Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Chánh Văn phòng Trung ương Đảng sẽ được ký thừa lệnh Bộ Chính trị, Ban Bí thư các thông báo, điện mật, công văn… chỉ đạo công tác và chương trình làm việc của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Cơ quan này được quyền yêu cầu các ban, ngành, cấp ủy đảng cung cấp các thông tin cần thiết cho việc theo dõi nắm tình hình chuẩn bị các đề án, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng.
Văn phòng Trung ương Đảng còn là đầu mối, chủ trì tổ chức, điều hòa, phối hợp công tác giữa bốn văn phòng: Văn phòng Trung ương Đảng, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Chính phủ và Văn phòng Quốc hội.
Ở vị trí mới này, ông Phạm Gia Túc sẽ là đầu mối phối hợp chương trình công tác, các cuộc làm việc của những nhân vật chủ chốt trong Đảng, gồm Tổng Bí thư Tô Lâm, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú và một số ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư khác.
Các ủy viên chính thức Trung ương Đảng thuộc bậc 1 nhóm chức vụ lãnh đạo thuộc diện Bộ Chính trị quản lý, trong khi các ủy viên dự khuyết thì được xác định vị trí thứ bậc theo chức danh đang đảm nhiệm.
Một số chức danh thuộc bậc 1 này gồm có các phó chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, phó trưởng ban Đảng ở Trung ương, phó Chánh Văn phòng Trung ương Đảng (là ủy viên Trung ương Đảng).
Các ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tổng Kiểm toán Nhà nước, bộ trưởng và thủ trưởng cơ quan ngang bộ, chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước cũng thuộc bậc 1 này…
Bậc 2 trong nhóm Bộ Chính trị quản lý bao gồm các phó chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương, những người không là ủy viên Trung ương Đảng.
Cùng bậc là các chức danh như chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam, tổng giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, tổng giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam.