Tác giả: Trần Hùng.

Trong lịch sử chính trị hiện đại, chưa có bộ máy cầm quyền nào duy trì được sự ổn định lâu dài chỉ bằng sự đàn áp và tuyên truyền một chiều. Thực tế thế giới, từ Đông Âu cuối thế kỷ XX cho đến Trung Đông và Nam Á gần đây, đã chứng minh rằng: nơi nào càng gia tăng kiểm soát, trấn áp và bưng bít thông tin, thì nơi đó càng nhanh chóng tự đẩy mình đến bờ vực sụp đổ.

Tô Lâm đang chuẩn bị chuyện “bếp núc” cho Đại hội 14 thì cách mạng dân chủ ở Nepal nổ ra như tiếng sét giữa trời quang. Trước những biến động ấy, Đảng Cộng sản Việt Nam (ĐCSVN) lại tiếp tục lộ rõ căn bệnh kinh niên: thay vì bình tĩnh phân tích, rút ra bài học, họ chỉ biết hối hả giật chuông báo động, đổ vấy cho “thế lực thù địch”, “diễn biến hòa bình” và nhất là “âm mưu lôi kéo Gen Z”. Cái cách ấy chẳng khác nào tự “cào… lưng” ăn vạ: tự xát muối vào chỗ đau rồi kêu gào ầm ĩ, đổ vấy cho người khác làm hại mình.

Hốt hoảng cuống cuồng hay sợ hãi kinh niên?

Trang Ba Sàm – từng một thời là diễn đàn xã hội dân sự sôi nổi – đã nói đúng: chẳng có bao nhiêu thông tin “bịa đặt, xuyên tạc” đáng kể quanh vụ Nepal. Thế nhưng báo đài nhà nước cộng sản lại đồng loạt hô hoán, vơ chuyện ngoài thiên hạ thành chuyện lớn trong nhà mình. Kết quả không phải là “trấn an dư luận”, mà ngược lại, tạo cảm giác rằng chính quyền đang hoảng loạn, mất kiểm soát và sợ hãi trước một bóng ma mang tên “Gen Z” (Ba Sàm, 2025).

Trong chính trị, sợ hãi là dấu hiệu của suy yếu. Cái chữ “NGU” mà Ba Sàm chua chát ném vào mặt các cơ quan tuyên giáo thật chính xác: thay vì đưa ra những phân tích có chiều sâu, họ chỉ biết sản xuất các bài viết rẻ tiền, sáo rỗng, lặp đi lặp lại công thức cũ kỹ “thế lực thù địch kích động”. Một bộ máy tuyên truyền mà đến thế hệ trẻ cũng chẳng còn buồn đọc, thì làm sao đủ sức thuyết phục dân chúng trong kỷ nguyên mạng xã hội toàn cầu?

Nepal – chiếc gương phản chiếu

Lãnh đạo Ba Đình sợ hãi Nepal không phải vì Nepal quá đặc biệt, mà vì nội tình Nepal giống Việt Nam một cách kinh hãi. Phong trào sinh viên – thanh niên bùng lên ở Kathmandu có nguyên nhân trực tiếp: tham nhũng tràn lan, quyền lực tập trung tuyệt đối, giới trẻ mất niềm tin vào chính phủ. Thì đó cũng chính là những căn bệnh nan y tồn tại ở Việt Nam suốt hàng thập niên qua.

Chỉ cần xóa chữ “Nepal” trong các bản tin và thay bằng “Việt Nam”, mọi câu chữ và ý tứ sẽ khớp nguyên vẹn. Sự trớ trêu ấy mới thật sự làm lãnh đạo Ba Đình lạnh gáy.

Trong sách giáo khoa Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Ở đâu có áp bức, ở đó có đấu tranh.” Vậy mà hôm nay, chính quyền lại ra rả phủ nhận quy luật ấy, coi mọi cuộc biểu tình đều là “ngoại bang xúi giục”. Họ quên rằng, nếu không có bất công, tham nhũng, chà đạp quyền lợi của dân, thì làm gì có đất sống cho bất cứ “sự xúi giục” nào.

Sự thật đơn giản là: nơi nào có quyền lực tập trung tuyệt đối, nơi đó tất yếu có tham nhũng tuyệt đối. ĐCSVN, giống như giới cầm quyền Nepal, đã và đang trả giá cho chính sự lạm dụng quyền lực suốt mấy thập niên qua (Thông Luận, 2025).

Sự lạc điệu của tuyên giáo

Trong khi truyền thông quốc tế bàn về những chuyển động lớn của trật tự thế giới – sự phô trương sức mạnh của Trung Quốc, sự rạn nứt trong trật tự do Mỹ dẫn dắt – thì báo đài Việt Nam lại quanh quẩn với điệp khúc “Gen Z bị lôi kéo”. Đúng là “gà què ăn quẩn cối xay!” Cái nhìn ấy vừa thiển cận, vừa lạc điệu, chứng minh bộ máy lãnh đạo không hề nắm bắt được các dòng chảy toàn cầu. Họ hầu như không ý thức được tại sao sau “Mùa Xuân Ả Rập”, hàng chục chế độ độc tài đã trải qua những cơn địa chấn khủng khiếp (Le Monde Diplomatique, 2020).

Giới trẻ Việt Nam không còn là thế hệ mù mờ thông tin. Họ kết nối toàn cầu, tiếp cận hàng nghìn nguồn tin tức, học hỏi mô hình phản kháng ở Hồng Kông, Thái Lan, Myanmar, và mới đây là Nepal. Họ hiểu rằng ở đâu có áp bức, giới trẻ chính là lực lượng tiên phong. Trong khi đó, bộ máy tuyên giáo cứ lặp đi lặp lại những khẩu hiệu lỗi thời, nghĩ rằng vài bài báo “định hướng” có thể trói buộc được một thế hệ đã lớn lên trong kỷ nguyên số.

Thật ra, chính cách tuyên truyền của ĐCSVN hiện nay mới là thứ kích động mạnh nhất. Càng gán ghép Gen Z với “bạo loạn”, càng chứng tỏ chính quyền không dám đối thoại, không tôn trọng trí tuệ và khát vọng của người trẻ (AEI, 2025).

Bài học lịch sử bị lãng quên

Nếu lãnh đạo Ba Đình chịu khó đọc lại lịch sử, họ sẽ thấy rằng chưa một chính thể nào có thể mãi mãi ngăn chặn sự thay đổi. Liên Xô sụp đổ không phải vì CIA, mà vì một bộ máy cồng kềnh, mục ruỗng, bất lực trong cải cách. Các chế độ độc tài ở Bắc Phi, Trung Đông và gần đây nhất là các nước độc tài Nam Á tan rã không phải do “thế lực thù địch”, mà vì sự phẫn nộ của dân chúng bị dồn nén quá lâu.

Việt Nam hôm nay, với cơ chế kềm kẹp chặt chẽ và tham nhũng tràn lan, đang đi đúng trên vết xe đổ ấy. Nếu Gen Z xuống đường trong tương lai, đó không phải là “ngoại bang kích động”, mà là hệ quả tất yếu của sự bức bách chính trị, xã hội và kinh tế.

Không thể bịt miệng tương lai

Trật tự toàn cầu đang chuyển động nhanh chóng. Các cường quốc tranh giành ảnh hưởng, công nghệ đang tái định hình mọi lĩnh vực, từ kinh tế đến văn hóa. Giới trẻ toàn cầu, trong đó có Việt Nam, đang trưởng thành trong một bối cảnh hoàn toàn khác: họ tự tin, kết nối, dám phản kháng.

Thế nhưng, ở Việt Nam, bộ máy tuyên truyền của đảng vẫn lặp lại những luận điệu cũ rích, vẫn loay hoay với cái bóng “diễn biến hòa bình” đã lỗi thời từ thế kỷ trước. Họ không dám nhìn thẳng vào sự thật: chính sự độc quyền, chính tham nhũng, chính bất công mới là mảnh đất màu mỡ để nuôi dưỡng phản kháng.

Có thể ngăn chặn một vài cuộc biểu tình bằng dùi cui và nhà tù. Nhưng không thể ngăn chặn cả một thế hệ đã tỉnh thức. Không thể bịt miệng hàng triệu người trẻ khi internet, mạng xã hội và toàn cầu hóa đã trở thành hơi thở hàng ngày của họ (Ba Sàm, 2025).

Kết: Tự cứu mình trước khi quá muộn

ĐCSVN không nên “cào… lưng” ăn vạ mãi nữa. Hô hoán về “thế lực thù địch” không làm tan biến sự thật rằng bất công, tham nhũng, và độc quyền quyền lực mới chính là kẻ thù nguy hiểm nhất của chế độ.

Một chính quyền mạnh không cần hoảng hốt trước các tin nóng trên mạng xã hội. Một chính quyền thông minh sẽ đối thoại, lắng nghe và cải cách để tồn tại. Ngược lại, một chính quyền yếu kém chỉ biết chụp mũ, sợ hãi và ăn vạ để rồi tiếp tục đàn áp và thực hiện “quốc sách ngu dân” thì sớm muộn cũng bị cuốn phăng bởi làn sóng lịch sử.

Bão ngày mai chính là từ gió nổi hôm nay. Những tiếng sấm cảnh báo của lòng dân đang vang vọng, chỉ còn chờ khoảnh khắc sét đánh giáng xuống. Không ai “diễn biến hòa bình” cả, chính những mưu toan bưng bít, chính những bàn tay bóp nghẹt dân chủ mới là kẻ gieo mầm hỗn loạn.

Hãy thôi đổ thừa và hoang tưởng! Hãy bắt tay vào dân chủ hóa sinh hoạt xã hội, bớt những ách kiềm kẹp, người dân bớt nghẹt thở thì còn may ra giữ được chút thời gian và không gian để tồn tại. Nếu không, lịch sử sẽ không khoan nhượng. Và khi cơn bão đã ập đến, sẽ chẳng còn ai để mà “đổ vấy” hay “ăn vạ” nữa.