Một bản hiến pháp viết ra chứa đựng những điều luật quan trọng nhất mà công dân của một quốc gia đồng ý tuân thủ, đồng thời vạch ra cấu trúc cơ bản của chính phủ. Do đó, chủ nghĩa hiến pháp dân chủ — dựa trên các lý tưởng về sự tự do cá nhân, quyền lợi của cộng đồng và quyền lực chính phủ bị hạn chế — tạo ra khuôn khổ cho việc quản lý một nền dân chủ.

Chủ nghĩa hiến pháp công nhận rằng chính phủ dân chủ và có trách nhiệm phải gắn liền với các giới hạn đối với quyền lực của chính phủ và các giới hạn này được ghi rõ trong hiến pháp. 

Hiến pháp định nghĩa những mục tiêu và nguyện vọng cơ bản của xã hội, bao gồm phúc lợi chung của nhân dân.

Tất cả các luật lệ phải được viết theo sự phù hợp với hiến pháp. Trong một nền dân chủ, một tòa án độc lập cho phép công dân thách thức những luật lệ mà họ cho là trái pháp luật hoặc vi phạm hiến pháp và yêu cầu các biện pháp pháp lý từ tòa án đối với các hành vi bất hợp pháp của chính phủ hoặc các quan chức của nó.

Hiến pháp cung cấp khuôn khổ cho quyền lực chính phủ — phạm vi quyền hạn, cơ chế thực thi quyền lực đó và quy trình thông qua các đạo luật trong tương lai.

Hiến pháp định nghĩa quyền công dân và thiết lập cơ sở để quyết định ai sẽ có quyền bỏ phiếu.

Hiến pháp thiết lập các nền tảng chính trị, hành chính và tư pháp của nhà nước, bao gồm cấu trúc của cơ quan lập pháp và tòa án, các yêu cầu đối với việc đảm nhiệm chức vụ được bầu, và nhiệm kỳ của các quan chức đã được bầu.

Hiến pháp quy định trách nhiệm của các bộ ngành chính phủ và trao quyền thu thuế và thành lập lực lượng quốc phòng.

Trong một hệ thống liên bang, hiến pháp phân chia quyền lực giữa các cấp chính phủ khác nhau.

Vì hiến pháp được viết ra vào một thời điểm cụ thể, nó phải có khả năng sửa đổi để có thể thích ứng với nhu cầu thay đổi của nhân dân trong tương lai. Do tính linh hoạt cần thiết để đối phó với những thách thức khó lường trong tương lai, các hiến pháp thường được viết theo hướng quy định các nguyên lý chung về chính phủ.

Hiến pháp thường chứa đựng hai loại quyền khác nhau — quyền tiêu cực và quyền khẳng định.

Quyền tiêu cực chỉ ra những gì chính phủ không thể làm. Những quyền này hạn chế quyền lực của chính phủ và ngăn cản chính phủ tác động đến một số hành vi của công dân. Ví dụ, chính phủ phải kiềm chế việc hạn chế quyền tự do ngôn luận và quyền công dân được hội họp một cách hòa bình, cũng như ngừng việc giam giữ bất hợp pháp.

Quyền khẳng định chỉ ra những gì chính phủ phải làm và công dân có quyền được hưởng. Những “quyền lợi” này có thể bao gồm quyền lợi về xã hội, kinh tế và văn hóa dưới hình thức cam kết của chính phủ đối với các chỉ số xã hội khác nhau. Có thể có những bảo đảm về giáo dục tiểu học và trung học cho tất cả các bé trai và bé gái, đảm bảo phúc lợi khi nghỉ hưu, hoặc cung cấp công việc và dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho tất cả công dân.

Nguyễn Huy Vũ biên dịch.

Nguồn: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Lưu tại: www.principlesofdemocracy.org