Trong một nền dân chủ, báo chí cần được vận hành độc lập và không chịu sự kiểm soát của chính phủ. Các chính phủ dân chủ không có bộ thông tin để kiểm duyệt nội dung báo chí hoặc kiểm soát hoạt động của các nhà báo; không yêu cầu nhà báo phải được nhà nước thẩm định; cũng không ép buộc họ tham gia vào các công đoàn do nhà nước kiểm soát.
Một nền báo chí tự do có vai trò cung cấp thông tin cho công chúng, giám sát các nhà lãnh đạo, và tạo ra diễn đàn thảo luận về các vấn đề địa phương và quốc gia.
Các nền dân chủ thúc đẩy sự tồn tại của báo chí tự do. Một nền tư pháp độc lập, xã hội dân sự với nguyên tắc pháp quyền, và quyền tự do ngôn luận đều góp phần hỗ trợ báo chí tự do. Báo chí tự do cần được bảo vệ bằng pháp luật.
Trong các nền dân chủ, chính phủ phải chịu trách nhiệm về hành động của mình. Do đó, người dân có quyền được thông tin về những quyết định mà chính phủ thực hiện thay mặt họ. Báo chí thực hiện quyền “được biết” này bằng cách đóng vai trò là cơ quan giám sát chính phủ, hỗ trợ người dân trong việc yêu cầu chính phủ chịu trách nhiệm giải trình, và chất vấn các chính sách của chính phủ. Các chính phủ dân chủ cho phép nhà báo tiếp cận các cuộc họp và tài liệu công. Họ không áp đặt sự kiểm duyệt trước đối với những gì nhà báo được phép nói hoặc đăng tải.
Bản thân báo chí cũng cần hành xử một cách có trách nhiệm. Thông qua các hiệp hội nghề nghiệp, hội đồng báo chí độc lập, và các “ủy viên công chúng” – những người chịu trách nhiệm tiếp nhận khiếu nại của công chúng – báo chí có thể phản hồi trước những hành vi vượt giới hạn của chính mình và duy trì trách nhiệm nội tại.
Dân chủ đòi hỏi công chúng phải đưa ra lựa chọn và quyết định. Để công chúng có thể tin tưởng vào báo chí, các nhà báo phải cung cấp thông tin chính xác, dựa trên các nguồn tin và dữ liệu đáng tin cậy. Hành vi đạo văn và đưa tin sai lệch đều đi ngược lại với lý tưởng của một nền báo chí tự do.
Các cơ quan báo chí cần thành lập ban biên tập riêng, độc lập với chính phủ, nhằm tách biệt giữa quá trình thu thập và truyền tải thông tin với quá trình biên tập nội dung.
Nhà báo không nên bị chi phối bởi dư luận, mà chỉ nên bị thúc đẩy bởi mục tiêu theo đuổi sự thật, trong phạm vi gần nhất có thể đạt được. Một nền dân chủ cho phép báo chí thực hiện chức năng thu thập và truyền tải thông tin mà không sợ hãi hay chịu ân huệ từ phía chính quyền.
Nền dân chủ luôn là nơi diễn ra cuộc đấu tranh không ngừng giữa hai quyền lợi: nghĩa vụ của chính phủ trong việc bảo vệ an ninh quốc gia, và quyền được biết của người dân – điều phụ thuộc vào khả năng tiếp cận thông tin của các nhà báo. Đôi khi, chính phủ cần giới hạn quyền tiếp cận đối với những thông tin được coi là quá nhạy cảm để công bố rộng rãi. Tuy nhiên, trong các nền dân chủ, việc nhà báo theo đuổi những thông tin như vậy là hoàn toàn chính đáng.
Nguyễn Huy Vũ biên dịch.
Nguồn: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Lưu tại: www.principlesofdemocracy.org