Khác với chế độ độc tài, chính phủ dân chủ tồn tại để phục vụ người dân; tuy nhiên, công dân trong các nền dân chủ cũng phải đồng thuận tuân theo những quy định và nghĩa vụ do hệ thống quản trị đặt ra. Dân chủ mang lại nhiều quyền tự do cho công dân, bao gồm quyền bất đồng chính kiến và quyền phê phán chính phủ.

Quyền công dân trong một nền dân chủ đòi hỏi sự tham gia tích cực, thái độ văn minh và thậm chí là sự kiên nhẫn.

Công dân trong xã hội dân chủ nhận thức rằng họ không chỉ có quyền lợi, mà còn có những trách nhiệm song hành. Họ hiểu rằng nền dân chủ đòi hỏi sự đầu tư về thời gian và nỗ lực – một chính phủ của dân đòi hỏi sự cảnh giác và hỗ trợ liên tục từ chính người dân.

Trong một số quốc gia dân chủ, nghĩa vụ công dân bao gồm việc phục vụ trong bồi thẩm đoàn, hoặc thực hiện nghĩa vụ quân sự hoặc dân sự bắt buộc trong một khoảng thời gian nhất định. Một số nghĩa vụ khác mang tính bắt buộc trong mọi nền dân chủ, và thuộc về trách nhiệm cá nhân của từng công dân – nghĩa vụ quan trọng nhất trong số này là nghĩa vụ  tuân thủ pháp luật. Trách nhiệm công dân còn bao gồm: nộp thuế đầy đủ theo quy định, chấp nhận thẩm quyền của chính phủ được bầu hợp pháp, và tôn trọng quyền lợi của những người có quan điểm khác biệt.

Công dân dân chủ hiểu rằng để được hưởng sự bảo vệ các quyền lợi của mình, họ cũng phải gánh vác trách nhiệm đối với xã hội mà họ đang sống trong đó.

Có một câu nói quen thuộc trong các xã hội tự do: “Bạn sẽ có chính phủ mà bạn xứng đáng được hưởng.” Để nền dân chủ vận hành hiệu quả, công dân không thể thụ động mà phải chủ động, bởi họ hiểu rằng sự thành công hay thất bại của chính quyền là trách nhiệm của chính họ, chứ không phải của bất kỳ ai khác. Ngược lại, các quan chức chính phủ cần hiểu rằng mọi công dân phải được đối xử công bằng, và hành vi hối lộ không có chỗ đứng trong một chính phủ dân chủ.

Trong một hệ thống dân chủ, những người không hài lòng với lãnh đạo đương nhiệm có quyền tự do tổ chức và bày tỏ quan điểm một cách ôn hòa để kêu gọi thay đổi – hoặc chờ đến thời điểm bầu cử để loại bỏ những lãnh đạo đó thông qua lá phiếu.

Một nền dân chủ không thể phát triển lành mạnh nếu công dân chỉ tham gia bầu cử một cách rời rạc. Nền dân chủ cần có sự quan tâm thường xuyên, đầu tư thời gian và cam kết lâu dài từ một số lượng lớn công dân – những người đồng thời cũng trông đợi chính phủ bảo vệ các quyền và sự tự do của họ.

Công dân trong một nền dân chủ tham gia vào các đảng phái chính trị và vận động cho các ứng cử viên mà họ lựa chọn. Họ chấp nhận thực tế rằng đảng của mình có thể không phải lúc nào cũng nắm quyền.

Họ có quyền tự do ra tranh cử hoặc đảm nhận các vị trí công vụ được bổ nhiệm trong một thời gian nhất định.

Họ sử dụng báo chí tự do để lên tiếng về các vấn đề ở địa phương và trên toàn quốc.
Họ tham gia các công đoàn, nhóm cộng đồng, và hiệp hội doanh nghiệp.

Họ tham gia vào các tổ chức tình nguyện tư nhân cùng chia sẻ mối quan tâm – dù đó là tổ chức tôn giáo, văn hóa dân tộc, học thuật, thể thao, nghệ thuật, văn học, cải thiện khu dân cư, trao đổi sinh viên quốc tế hay hàng trăm hoạt động khác.

Tất cả những tổ chức này – dù có mối liên hệ gần hay xa với chính phủ – đều góp phần làm phong phú và nâng cao sức sống của nền dân chủ.

Nguyễn Huy Vũ biên dịch.

Nguồn: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Lưu tại: www.principlesofdemocracy.org