Tác giả: Vương Hỗ Ninh

Chương 9. Tái sản xuất hệ thống

Bài 4. “Nhà máy Tài năng”

Trường Maxwell thuộc Đại học Syracuse ở bang New York là cơ sở giáo dục hàng đầu chuyên đào tạo các quan chức quản lý công. Trường chuẩn bị cho sinh viên bước vào chính phủ liên bang và các cấp chính quyền khác với vai trò là những nhà quản lý chủ chốt trong chính phủ. Được biết, hơn 20 đại sứ Mỹ ở nước ngoài đã tốt nghiệp từ học viện này, cùng với cựu đại sứ Mỹ tại Pakistan, người gần đây đã gặp phải tai nạn máy bay cùng với Tổng thống Muhammad Zia-ul-Haq. Tại Washington, D.C., học viện này có một đội ngũ cựu sinh viên đông đảo. Trường không chỉ đào tạo các sinh viên ở trong nước, mà nhiều người còn đến từ nhiều quốc gia thuộc thế giới thứ ba.

Trường Công dân và Công vụ Maxwell (The Maxwell School of Citizenship and Public Affairs) được thành lập vào năm 1924 và là trường quản lý công đầu tiên ở Hoa Kỳ. Mục đích chính của trường là giáo dục và đào tạo các công chức, và trường đã hoạt động hơn 60 năm qua. Trường đã trở thành một “nhà máy lớn chuyên sản xuất ra các tài năng” và đã gửi một lượng lớn nhân lực chất lượng cao đến các cơ quan chính phủ.

Trường là một cơ sở giáo dục toàn diện, bao gồm các khoa Nhân chủng học, Kinh tế học, Địa lý học, Lịch sử, Khoa học Chính trị, Công tác Công cộng và Xã hội học. Trường không tuyển sinh viên đại học vào chương trình quản lý công, chủ yếu vì sinh viên đại học thiếu một mức độ kinh nghiệm và sự tiếp xúc cần thiết. Do đó, trường tập trung vào việc đào tạo các sinh viên thạc sĩ và sinh viên đang công tác trong chương trình này. Mỗi năm, khoảng sáu sinh viên tiến sĩ được tuyển vào. Những sinh viên này thường không làm việc trong khu vực chính phủ mà chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực giáo dục.

Sinh viên chương trình Thạc sĩ (MA) chủ yếu được đào tạo để trở thành các chuyên gia và gia nhập khu vực chính phủ. Chính phủ liên bang và tiểu bang thường cử nhân viên đến trường để tiếp tục học. Khi tôi trò chuyện với Giáo sư Rosenblum tại trường, tôi thấy có nhiều người lớn tuổi đến nộp bài tập. Ban đầu tôi cảm thấy khó hiểu, nhưng ông giải thích rằng những sinh viên này là nhân viên của chính phủ liên bang, được cử đến trường để tham gia một năm đào tạo. Ông còn đùa rằng mình nên tỏ ra lịch sự với họ vì tất cả họ đều đến từ Cục Thuế Liên bang (IRS).

Chức năng của những trường như vậy là cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho các phòng ban chính sách và các tổ chức khác, đồng thời đảm bảo sự vận hành hiệu quả của hệ thống quản lý công. Mặc dù các trường này là cơ sở giáo dục, nhưng chúng lại là một phần không chính thức và không thể thiếu trong hệ thống chính trị và hành chính.

Chúng ta có thể nhìn vào cách mà trường này đào tạo sinh viên và cấu trúc kiến thức mà trường mong muốn truyền đạt cho họ. Các khóa học chính mà Trường Maxwell cung cấp cho sinh viên Thạc sĩ Quản lý Công (Master of Public Administration) bao gồm:

Máy tính và Tin học hóa khu vực công: Tập trung vào việc hướng dẫn sinh viên làm quen với các kiến thức cơ bản về máy tính và cách sử dụng chúng trong quản lý công, giúp sinh viên có khả năng vận hành máy tính thực tế.

Giới thiệu về Quản lý Công: Hướng dẫn sinh viên thông qua những vấn đề cơ bản của quản lý công, các vấn đề nền tảng mà quản lý công phải đối mặt và các phương pháp phân tích chính sách.

Lý thuyết Tổ chức: Truyền đạt kiến thức về các tổ chức trong khu vực công, đặc biệt là cách thức hoạt động và thay đổi của các tổ chức công, bao gồm sự khác biệt giữa các tổ chức công và tổ chức tư nhân, các quan điểm khác nhau về tổ chức, quyết định cá nhân và nhóm, thiết kế tổ chức và mối quan hệ giữa tổ chức và môi trường.

Quản lý Công và Dân chủ: Xem xét vị trí và vai trò của chính sách công và quản lý công trong bối cảnh nền dân chủ hiến pháp, đồng thời phân tích mối quan hệ giữa các giá trị hành chính (ví dụ: hiệu quả, tiết kiệm) và các giá trị hiến pháp (ví dụ: bình đẳng, tự do và quy trình hợp pháp) thông qua lý thuyết pháp lý, và cách thức quản lý có thể hòa giải hai yếu tố này.

Kế hoạch và Quản lý Quốc gia: Cung cấp cho sinh viên khả năng thảo luận về những khó khăn chính trong công tác quản trị và thiết lập cũng như thực thi kế hoạch dài hạn. Chương trình bao gồm vai trò của các phòng ban kế hoạch, bảng dự báo, các tổ chức tư vấn, các ngân hàng và công ty đa quốc gia, các chính trị gia, các tầng lớp lãnh đạo hành chính, và các hệ quả xã hội và chính trị của kế hoạch quốc gia cũng như các điều kiện tiên quyết.

Thống kê: Cung cấp các kiến thức cơ bản về thống kê, bao gồm thống kê mô tả, phân tích xu hướng, phân tích dữ liệu, lấy mẫu, đánh giá và dự báo giả thuyết.

Chính sách Nghiên cứu và Phát triển: Cung cấp kiến thức về các tổ chức và các đối tác tham gia vào việc xây dựng chính sách và phát triển, nghiên cứu các phương pháp tiếp cận đối với cả hai, bao gồm đổi mới, phát minh, chuyển giao công nghệ, các chính sách ngân sách và thuế.

Chính sách Y tế: Thảo luận về một số vấn đề chính sách cơ bản trong lĩnh vực y tế, bao gồm tài trợ tư nhân, cải cách, AIDS, và quy định của liên bang đối với ngành công nghiệp bảo vệ sức khỏe.

Kinh tế Phát triển: Nghiên cứu các vấn đề chính của sự phát triển ở các quốc gia thế giới thứ ba, bao gồm việc xem xét các biện pháp và lý thuyết phát triển. Cũng phân tích các vấn đề cơ bản như dân số, việc làm, phát triển nông nghiệp, công nghiệp hóa, giáo dục và thực phẩm. Các chủ đề liên quan đến môi trường quốc tế cho sự phát triển của các quốc gia thế giới thứ ba, như các dòng chảy thương mại, đầu tư, viện trợ và tài chính, cũng được phân tích.

Kinh tế Quản lý trong Quản lý Công: Dạy sinh viên sử dụng vi mô kinh tế để phân tích các vấn đề chính sách công, và sử dụng các khái niệm kinh tế để phân tích các vấn đề chính sách phức tạp.

Phát triển Khoa học và Công nghệ Công: Xem xét vai trò của khu vực công trong phát triển khoa học và công nghệ, phân tích các chính sách phát triển khoa học và công nghệ đặc thù, và mối quan hệ giữa chính phủ và ngành công nghiệp.

Các Nguyên lý, Vấn đề và Lựa chọn Năng lượng: Nghiên cứu về chính sách năng lượng và các chủ đề khác liên quan đến chính sách năng lượng.

Ứng dụng Máy tính cho Các Nhà Quản lý Công: Nghiên cứu về cách sử dụng máy tính để xử lý thông tin, thiết kế và xây dựng hệ thống tổ chức và thông tin trong khu vực công lớn.

Nhân sự Công và Đàm phán Tập thể: Thảo luận về cải cách công chức, sự phát triển và suy giảm của khu vực công, các vấn đề về thù lao, đánh giá hiệu suất, cơ hội việc làm bình đẳng, các quy định pháp luật liên quan đến nhân sự công, v.v.

Tài chính Công: Phân tích tài chính công, từ ngân sách, chuẩn bị tài chính, đánh giá tài chính, đến việc triển khai. Phân tích tài chính cũng bao gồm các chủ đề như các đặc điểm kinh tế của ngân sách, mối quan hệ thuế giữa các chính phủ, kế toán, và cải cách tài chính.

Chính phủ và Truyền thông Đại chúng: Phân tích mối quan hệ quyền lực và sự phụ thuộc giữa chính phủ, báo chí, truyền hình, và các tầng lớp văn hóa tinh hoa, sự xung đột giữa thông tin và các chính sách văn hóa trong xã hội dân chủ, và các chính sách của chính phủ đối với báo chí, truyền thông, nghệ thuật, giải trí và các hoạt động giải trí.

Chính sách Quốc phòng: Phân tích các đặc điểm quân sự, kinh tế, chính trị và văn hóa của các vấn đề quốc phòng.

Các Phương pháp Định lượng trong Phân tích Chính sách Công: Thảo luận về một số mô hình định lượng trong phân tích chính sách công, chẳng hạn như phân tích chi phí-lợi ích, lý thuyết lập trình tuyến tính, và lý thuyết quyết định.

Quản lý Công và Quá trình Ra quyết định Chính sách: Thảo luận về lý thuyết, thực tiễn và các kỹ thuật trong quá trình xây dựng chính sách, bao gồm thiết kế tổ chức, cải cách chính phủ, giao tiếp tổ chức, quản lý thông tin, đánh giá tổ chức, nghệ thuật lãnh đạo, và lập kế hoạch và quản lý.

Quản lý Dịch vụ Y tế: Thảo luận về quản lý y tế, tổ chức y tế, v.v.

Kinh tế Biên của Quản lý Công: Ứng dụng vi mô kinh tế để phân tích các vấn đề chính sách công như cung và cầu, hành vi của các doanh nghiệp, và cân bằng thị trường.

Quản lý Phát triển: Xem xét các kinh nghiệm và bài học rút ra từ việc quản lý các chương trình phát triển trong suốt 25 năm qua, phân tích vai trò của những người tham gia vào các chương trình phát triển và quản lý, việc triển khai các chương trình phát triển, các kỹ thuật đánh giá, và các chủ đề khác.

Quản lý Nhân sự Công: Phân tích các đặc điểm cơ bản của hệ thống nhân sự công và môi trường mà hệ thống này hoạt động, các thủ tục cơ bản của nhân sự công, và vai trò cùng chức năng của các nhà quản lý nhân sự công.

Tài chính Chính quyền Địa phương tại các Quốc gia Phát triển: Thảo luận về chức năng và vai trò của chính quyền địa phương, nhu cầu về chính quyền địa phương, các nguồn tài chính của chính quyền địa phương, và vai trò của các cấp chính quyền cao hơn đối với chính quyền địa phương.

Phát triển Tổ chức: Phân tích các tổ chức và các mô hình hành vi con người trong các tổ chức, bao gồm cấu trúc và quy trình tổ chức, phát triển và hành vi tổ chức, động lực hành vi cá nhân và nhóm, nhận diện các vấn đề tổ chức, các can thiệp tổ chức phù hợp, chiến lược quản lý, kỹ thuật nâng cao hiệu quả tổ chức.

Chương trình Thạc sĩ Quản lý Công: Các môn học trên là một phần trong chương trình Thạc sĩ Quản lý Công. Ở cấp độ thạc sĩ, hình thức giảng dạy chủ yếu là thảo luận. Sinh viên được yêu cầu đọc một lượng tài liệu lớn trước khi tham gia thảo luận, để có thể tiếp thu kiến thức đầy đủ về lĩnh vực và các nghiên cứu hiện có. Ví dụ, khóa học “Năng lực Kế hoạch và Quản lý Quốc gia” yêu cầu sinh viên đọc các sách như:

• Ideology and National Competitiveness của Lodge và Vogel
• The Global 2000 Report and its Critique
• The Power of Public Ideas của Robert Bernard Reich
• Forecasting: An Appraisal for Policymakers and Planners của William Ascher
• A Practical Plan của Deyons (chưa tìm thấy tên sách và tác giả — người dịch chú thích)
• The Road to Serfdom của Friedrich Hayek
• The Social Limits to Growth của Fred Hirsch
• Perspectives on the Reagan Years của John Palmer
• The Crisis of Democracy, Report on the Governability of Democracies to the Trilateral Commission của Ralf Dahrendorf
• Who Gets What from Government của Benjamin Page
• Productivity and American Leadership: The Long View của William Baumol
• Between Dependence and Autonomy: India´s Experience with the International Computer Industry của Joshep Grieco
• Searching for Safety của Wildavsky
• Government and the Mind của Tussman Joseph
• Underclass của Ken Auletta
• Encounter with Kennan, The Great Debate của George Kennan
• Controlling Nuclear Weapons: Democracy versus Guardianship của Robert Dahl

Một khóa học yêu cầu sinh viên đọc các cuốn sách đã đề cập ở trên, và tất cả các khóa học cộng lại tạo thành một quá trình đào tạo chuyên nghiệp rộng rãi và toàn diện cho sinh viên. Việc đào tạo nghiêm ngặt đảm bảo chất lượng của sinh viên. Đây là yếu tố then chốt trong thành công của chương trình quản lý công tại Maxwell College và là một trong những lý do tại sao sinh viên của họ được đào tạo để xuất sắc trong lĩnh vực chính phủ.

Mức độ quản lý của một xã hội có liên quan chặt chẽ đến trình độ của các quan chức chính phủ. Nếu chất lượng của các quan chức chính phủ kém và năng lực của họ thấp, một hệ thống quản lý chính phủ hiệu quả không thể hình thành, nó không có các điều kiện tiên quyết. Ngược lại, với một đội ngũ quan chức được đào tạo bài bản, sẽ có nền tảng để quản lý công hiệu quả. Quản lý công không thể tách rời khỏi hệ thống công vụ. Hệ thống công vụ không thể tách rời khỏi việc đào tạo nhân sự chính phủ, bởi vì mục tiêu của hệ thống công vụ không phải là tuyển chọn những người giỏi nhất trong xã hội, mà là thu hút những người tài năng nhất trong xã hội cho công tác quản lý chính phủ. Chỉ có kỳ thi công vụ không thể đảm bảo một chính phủ hiệu quả; không ai sinh ra đã có tài năng để quản lý chính phủ. Việc đào tạo giáo dục nghiêm ngặt chính là con đường để phát triển tài năng như vậy. Việc đào tạo nhân sự chính phủ chuyên ngành có liên quan trực tiếp đến chất lượng của hệ thống chính trị và hành chính, và do đó ảnh hưởng đến sự phát triển chung của nền kinh tế xã hội chính trị ở một mức độ đáng kể. Đó là lý do tại sao tôi nói rằng các cơ sở giáo dục chuyên đào tạo nhân sự chính phủ là một phần không chính thức của hệ thống chính phủ.

Về đào tạo các nhà quản lý công, các khóa học tại Maxwell đều mang tính nghề nghiệp cao, tập trung vào mặt vận hành của quản lý công. Quản lý công liên quan đến việc quản lý cụ thể các vấn đề xã hội. Trong xã hội hiện đại, chính phủ có một phạm vi trách nhiệm rộng lớn, từ kinh tế, văn hóa, giáo dục, giao thông, phát triển khoa học công nghệ, thương mại quốc tế đến đời sống, chết chóc và bảo vệ môi trường, điều này đòi hỏi các nhà quản lý công phải có chuyên môn và kỹ năng trong nhiều lĩnh vực. Đào tạo quá lý thuyết và học thuật sẽ không giúp ích cho các nhà quản lý chuyên nghiệp. Các nhà quản lý chuyên nghiệp cần có kiến thức và kỹ năng có thể sử dụng được, có thể làm việc và có thể hành động. Giáo dục quản lý công sẽ khó có thể thực sự hữu ích cho sự phát triển xã hội nếu không đi theo hướng này.