Mọi công dân đều phải được tự do làm theo lương tâm của mình trong các vấn đề liên quan đến tín ngưỡng tôn giáo. Tự do tôn giáo bao gồm quyền được thờ phụng một mình hoặc cùng với người khác, ở nơi công cộng hoặc riêng tư, và tham gia vào các nghi lễ, thực hành, cũng như giáo lý tôn giáo mà không phải lo sợ bị đàn áp bởi chính phủ hoặc các nhóm khác trong xã hội.
Mọi người đều có quyền thờ phụng hoặc tụ họp liên quan đến một tôn giáo hoặc tín ngưỡng, cũng như quyền thành lập và duy trì các cơ sở phục vụ cho mục đích đó.
Giống như các quyền con người cơ bản khác, quyền tự do tôn giáo không do nhà nước tạo ra hay ban phát, nhưng mọi nhà nước đều có trách nhiệm bảo vệ quyền này. Các nền dân chủ thường ghi nhận và bảo đảm quyền tự do tôn giáo thông qua các quy định trong hiến pháp.
Mặc dù nhiều quốc gia dân chủ có thể lựa chọn thiết lập nguyên tắc phân tách giữa tôn giáo và nhà nước, nhưng các giá trị của chính phủ và tôn giáo không nhất thiết phải xung đột một cách căn bản.
Thông thường, các nền dân chủ không thành lập cơ quan chính phủ hoặc tổ chức chính thức nào nhằm điều tiết các vấn đề tôn giáo, mặc dù họ có thể yêu cầu các cơ sở thờ tự và tổ chức tôn giáo đăng ký vì mục đích hành chính hoặc thuế.
Các chính phủ bảo vệ quyền tự do tôn giáo cho mọi công dân thường cũng sẽ bảo vệ các quyền khác vốn là điều kiện thiết yếu cho tự do tôn giáo, chẳng hạn như quyền tự do ngôn luận và quyền tự do tụ họp.
Các nền dân chủ đích thực công nhận rằng sự khác biệt về tôn giáo của từng cá nhân cần được tôn trọng, và một trong những vai trò cốt lõi của nhà nước là bảo vệ quyền lựa chọn tín ngưỡng, ngay cả trong những trường hợp nhà nước công nhận một tôn giáo chính thức. Các nền dân chủ cũng:
- Không can thiệp vào nội dung của các ấn phẩm tôn giáo, chương trình giáo dục hay bài giảng thuyết giáo;
- Tôn trọng quyền của cha mẹ trong việc định hướng giáo dục tôn giáo cho con cái họ;
- Cấm mọi hành vi kích động bạo lực trên cơ sở tôn giáo đối với người khác;
- Bảo vệ các thành viên của các nhóm dân tộc, tôn giáo hoặc ngôn ngữ thiểu số;
- Cho phép cá nhân nghỉ ngơi vào các ngày lễ tôn giáo và cử hành các ngày thánh theo tín ngưỡng của mình;
- Tạo điều kiện để các phong trào liên tôn phát triển, trong đó các tín đồ thuộc các tôn giáo khác nhau tìm kiếm điểm tương đồng trong các vấn đề chung và hợp tác để giải quyết những thách thức mà toàn xã hội đang đối mặt;
- Bảo đảm quyền tự do cho các quan chức chính phủ, lãnh đạo tôn giáo, tổ chức phi chính phủ và nhà báo trong việc điều tra và đưa tin về các trường hợp đàn áp tôn giáo;
- Tôn trọng quyền của các tổ chức tôn giáo trong việc tham gia và đóng góp vào xã hội dân sự — bao gồm việc điều hành các trường học dựa trên niềm tin tôn giáo, quản lý bệnh viện, chăm sóc người cao tuổi, và triển khai các chương trình hoặc hoạt động phục vụ lợi ích cộng đồng.
Nguyễn Huy Vũ biên dịch.
Nguồn: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Lưu tại: www.principlesofdemocracy.org