Các cuộc bầu cử tự do và công bằng cho phép người dân sống trong một nền dân chủ đại diện quyết định thành phần chính trị và định hướng chính sách tương lai của chính phủ quốc gia họ.

Các cuộc bầu cử tự do và công bằng làm tăng khả năng chuyển giao quyền lực một cách hòa bình. Chúng góp phần bảo đảm rằng các ứng cử viên thất cử sẽ chấp nhận tính hợp lệ của kết quả bầu cử và chuyển giao quyền lực cho chính phủ mới.

Tuy nhiên, bầu cử tự thân không đảm bảo cho một nền dân chủ thực sự, bởi vì các nhà độc tài có thể sử dụng nguồn lực nhà nước để thao túng quy trình bầu cử.

Một cuộc bầu cử tự do và công bằng đòi hỏi các điều kiện sau:

• Quyền bầu cử phổ thông cho tất cả nam và nữ đủ điều kiện — các nền dân chủ không tước quyền này của những người thuộc nhóm thiểu số, người khuyết tật, cũng không giới hạn quyền đó cho những người biết chữ hoặc sở hữu tài sản;
• Tự do đăng ký cử tri và tự do ra tranh cử vào các chức vụ công;
• Tự do ngôn luận dành cho các ứng cử viên và đảng phái chính trị — các nền dân chủ không hạn chế quyền chỉ trích chính phủ đương nhiệm của ứng cử viên hoặc đảng phái đối lập;
• Có nhiều cơ hội để cử tri tiếp cận thông tin khách quan từ báo chí tự do;
• Tự do tụ họp để tổ chức các cuộc vận động tranh cử và mít-tinh chính trị;
• Các quy định yêu cầu các đại diện đảng phái giữ khoảng cách nhất định với điểm bỏ phiếu vào ngày bầu cử — các cán bộ bầu cử, tình nguyện viên và quan sát viên quốc tế được phép hỗ trợ cử tri trong quy trình bỏ phiếu nhưng không được tác động đến lựa chọn của họ;
• Một hệ thống tổ chức và xác minh bầu cử công bằng và cân bằng — các cán bộ bầu cử phải được đào tạo bài bản và độc lập về chính trị, hoặc được phân bổ sao cho đại diện cho các đảng phái tham gia tranh cử;
• Các điểm bỏ phiếu phải dễ tiếp cận, có không gian bỏ phiếu riêng tư, thùng phiếu an toàn và quy trình kiểm phiếu minh bạch;
• Bỏ phiếu kín — bảo đảm rằng sự lựa chọn của cử tri không thể bị sử dụng chống lại họ;
• Có quy định pháp lý nghiêm cấm gian lận bầu cử — các luật này phải có hiệu lực nhằm ngăn chặn hành vi gian lận như đếm phiếu hai lần hoặc bỏ phiếu thay người đã chết;
• Có quy trình kiểm lại phiếu và khiếu nại — các cơ chế và thủ tục pháp lý cần được thiết lập để xem xét quy trình bầu cử nhằm bảo đảm rằng cuộc bầu cử diễn ra đúng quy định.

Các hình thức bỏ phiếu — có thể khác nhau giữa các quốc gia, thậm chí giữa các khu vực trong cùng một quốc gia — bao gồm:

• Phiếu bầu giấy — cử tri đánh dấu hoặc đục lỗ trên phiếu giấy để biểu thị lựa chọn;
• Phiếu có hình ảnh ứng cử viên hoặc biểu tượng đảng phái để hỗ trợ người không biết chữ thực hiện quyền bầu cử đúng cách;
• Hệ thống điện tử — cử tri sử dụng màn hình cảm ứng hoặc máy bấm nút để bỏ phiếu;
• Phiếu bầu vắng mặt — cho phép những người không thể đến điểm bỏ phiếu vào ngày bầu cử thực hiện quyền bầu cử từ trước đó.

Nguyễn Huy Vũ biên dịch.

Nguồn: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Lưu tại: www.principlesofdemocracy.org