Bài 1. Dân chủ là gì

Dân chủ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, từ “demos” có nghĩa là nhân dân. Trong các nền dân chủ, chính nhân dân là chủ thể nắm giữ quyền lực tối cao đối với cơ quan lập pháp và chính phủ.

Mặc dù các nền dân chủ trên thế giới có những khác biệt, nhưng vẫn tồn tại những nguyên tắc và thực tiễn cốt lõi giúp phân biệt chế độ dân chủ với các hình thức chính quyền khác.

Dân chủ là hình thức chính quyền trong đó quyền lực và trách nhiệm công dân được thực hiện bởi toàn thể người dân, trực tiếp hoặc thông qua những đại diện được bầu chọn một cách tự do.

Dân chủ là tập hợp các nguyên tắc và thực tiễn nhằm bảo vệ quyền tự do của con người; nó là sự thể chế hóa của tự do.

Nền dân chủ dựa trên nguyên tắc đa số quyết định, đi kèm với việc bảo vệ quyền cá nhân và quyền của các nhóm thiểu số. Mọi nền dân chủ, trong khi tôn trọng ý chí của đa số, đều đồng thời bảo vệ một cách nghiêm ngặt các quyền cơ bản của cá nhân và các nhóm thiểu số.

Dân chủ ngăn chặn sự tập trung quyền lực tuyệt đối vào chính quyền trung ương bằng cách phân quyền cho các cấp chính quyền khu vực và địa phương, với nhận thức rằng chính quyền địa phương cần phải gần gũi và đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người dân.

Các nền dân chủ nhận thức rõ một trong những chức năng chính của mình là bảo vệ các quyền con người cơ bản như quyền tự do ngôn luận và tín ngưỡng; quyền được bảo vệ bình đẳng trước pháp luật; cũng như cơ hội tổ chức và tham gia một cách đầy đủ vào đời sống chính trị, kinh tế và văn hóa của xã hội.

Các nền dân chủ tổ chức các cuộc bầu cử định kỳ, tự do và công bằng, dành cho mọi công dân. Bầu cử trong một nền dân chủ không thể là bình phong để các nhà độc tài hoặc một đảng duy nhất che giấu, mà phải là cuộc cạnh tranh thực sự để giành được sự ủng hộ của nhân dân.

Dân chủ đặt chính phủ dưới sự quản lý của pháp quyền và đảm bảo rằng mọi công dân đều được bảo vệ một cách bình đẳng theo pháp luật, và rằng các quyền của họ được hệ thống pháp lý bảo vệ.

Các nền dân chủ rất đa dạng, phản ánh đặc điểm chính trị, xã hội và văn hóa riêng biệt của từng quốc gia. Dân chủ dựa trên các nguyên tắc cốt lõi chứ không đòi hỏi các thực tiễn phải đồng nhất.

Công dân trong một nền dân chủ không chỉ có quyền mà còn có trách nhiệm tham gia vào hệ thống chính trị, và hệ thống có nhiệm vụ bảo vệ các quyền và sự tự do của họ.

Các xã hội dân chủ cam kết với các giá trị về lòng khoan dung, sự hợp tác và tinh thần thỏa hiệp. Dân chủ thừa nhận rằng việc đạt được đồng thuận đòi hỏi sự nhượng bộ và rằng điều này không phải lúc nào cũng có thể đạt được. Như Mahatma Gandhi từng nói: “Sự không khoan dung bản thân nó là một hình thức bạo lực và là trở ngại đối với sự phát triển của tinh thần dân chủ đích thực.”

Nguyễn Huy Vũ biên dịch.

Nguồn: Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Lưu tại: www.principlesofdemocracy.org