Tác giả: Hoàng Trường
Tóm tắt:
Bầu không khí chính trị tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn “sang chấn” và nhiều bất định, khi niềm tin của công chúng vào tầng lớp lãnh đạo cao nhất của đảng và nhà nước tiếp tục suy giảm nghiêm trọng. Hơn một năm qua, với thiên tai liên tiếp, khó khăn kinh tế và những quyết định nhân sự thiếu minh bạch, đã làm dấy lên cảm nhận rằng quyền lực đang ngày càng tập trung vào một nhóm hẹp, thuộc về một địa phương nhất định, trong khi tranh luận và phản biện chính sách ngày càng bị bóp nghẹt. Dư luận xung quanh Hội nghị Trung ương 14, hết sức đa chiều và phức tạp, lại càng khiến dư luận mất lòng tin về khả năng cải cách.
Bài viết này cho rằng sự suy giảm ủng hộ đối với giới lãnh đạo thượng tầng phản ánh những căng thẳng sâu xa hơn trong cấu trúc thể chế. Khi quyền lực trở nên quá phụ thuộc vào cá nhân, bất kỳ tổn thất uy tín nào cũng dễ dàng lan ra toàn hệ thống. Nếu không có những bước đi cụ thể nhằm khôi phục tính minh bạch và đổi mới, sự xói mòn niềm tin này có thể sẽ ảnh hưởng đến kết quả của Hội nghị Trung ương 15 và Đại hội Đảng XIV sắp tới. Nó sẽ thách thức cả năng lực thích ứng lẫn tính chính danh của trật tự chính trị hiện nay.
1. Một năm biến động và khoảng cách ngày càng lớn giữa “ý đảng” và “lòng dân”
Trong hơn một năm qua, bức tranh chính trị – kinh tế – xã hội Việt Nam chứng kiến nhiều biến động dữ dội. Các đợt thiên tai, lũ lụt nghiêm trọng chưa từng có, những vụ việc khiếu kiện kéo dài, cùng với tình trạng kinh tế khó khăn đã làm gia tăng tâm lý mệt mỏi và hoài nghi trong nội bộ đảng lẫn dân chúng. Trong bối cảnh ấy, kỳ vọng của người dân đối với bộ máy lãnh đạo càng cao — nhưng đáp lại, họ lại cảm nhận một sự thờ ơ, khép kín và xa cách.
Các quyết sách hành chính và chính trị gần đây, thay vì tạo hiệu ứng tích cực, lại khiến nhiều người cảm thấy quyền lực đang tập trung quá mức vào một nhóm hẹp, còn tính phản biện, tính dân chủ ngay trong đảng cũng bị bóp nghẹt. Việc điều động, bổ nhiệm nhân sự dồn dập nhưng thiếu minh bạch khiến dư luận không khỏi băn khoăn về tiêu chí và động cơ thật sự của các quyết định này.
Sự mất cân đối giữa các khối quyền lực — đặc biệt là giữa công an, quân đội và khối dân sự — cũng trở thành chủ đề được bàn tán trong cả không gian công cộng lẫn bán chính thức. Phát biểu của Chủ tịch nước Lương Cường tại Đại hội Đảng bộ Phú Thọ là tiếng chuông cảnh báo, tuy muộn màng, về nguy cơ tha hóa của đảng cầm quyền (1). Từ đó hình thành một cảm giác chung: chính trị Việt Nam đang xa dần với đời sống dân sinh, còn các chính sách lớn thì thiếu hơi thở của thực tiễn.
2. Khi quyền lực tập trung, rủi ro về uy tín tăng cao
Một trong những đặc điểm của quyền lực tập trung là nó muốn tạo ra hiệu quả trong ngắn hạn, nhưng rủi ro cao về uy tín trong dài hạn. Khi mọi quyết định – từ nhân sự, quy hoạch, đến phân bổ nguồn lực – đều tập trung vào một trung tâm quyền lực duy nhất, những sai sót nhỏ cũng dễ trở thành biểu tượng của những mất cân bằng hoặc lạm quyền.
Trong năm qua, một số quyết định mang tính biểu tượng đã vô tình tạo hiệu ứng ngược trong công chúng. Việc ưu tiên đầu tư cho các công trình lớn thuộc khối an ninh (sân bóng/nhà hát công an), trong bối cảnh đời sống người dân hết sức khốn đốn, được coi như sự lệch pha trong thứ tự ưu tiên. Tương tự, các động thái thuyên chuyển cán bộ, vinh danh cá nhân hoặc gia đình trong các sinh hoạt công chúng bị xem là đi ngược lại nguyên tắc tập trung – dân chủ vốn được đề cao trong hệ thống chính trị Việt Nam (2).
Khi những hình ảnh ấy lan rộng trên truyền thông và mạng xã hội, hình tượng lãnh đạo không còn giữ được khoảng cách “siêu việt” như trước. Cũng lại là phát biểu của Chủ tịch nước Lương Cường đã “làm nổ tung” hội trường của Hội nghị 14 khi ông chống lại công khai việc lãnh đạo vi phạm pháp luật của đảng (3). Uy tín không giảm chỉ vì một hành động đơn lẻ, mà giảm vì chuỗi thông điệp tích tụ — nơi công chúng cảm nhận quyền lực không còn gắn chặt với phục vụ nhân dân, mà chỉ nhằm duy trì địa vị và quyền lợi cá nhân, gia đình, dòng họ.
3. Hội nghị Trung ương 14: Tín hiệu bất ổn, nhưng liệu đã đủ để đảo chiều xu hướng
Hội nghị Trung ương 14 (diễn ra ngày 5–6/11/2025) được xem là một cột mốc quan trọng trước thềm Đại hội Đảng XIV. Hội nghị này bàn sâu về nhân sự cấp cao, chương trình và quy chế Đại hội, cùng các nội dung liên quan đến việc giới thiệu thành viên mới vào Bộ Chính trị và Ban Bí thư khóa tới.
Theo thông tin công bố chính thức, Trung ương đã “thống nhất” về nhân sự, quy chế và nội dung Đại hội. Về hình thức, đây là một dấu hiệu ổn định, cho thấy bộ máy vẫn giữ được sự đoàn kết bề nổi. Tuy nhiên, sự thống nhất ấy lại là con dao hai lưỡi: nó làm giảm căng thẳng nội bộ, nhưng cũng làm dấy lên nghi ngờ trong công luận rằng mọi thứ đã được sắp xếp trước — và rằng không có sự tranh luận thực chất nào về đường lối kinh tế hay đối ngoại (4).
Trong bối cảnh lòng tin suy giảm, sự “thống nhất hình thức” có thể bị hiểu thành sự khép kín quyền lực, nhất là khi các gương mặt mới chưa xuất hiện, còn những người đương nhiệm vẫn tìm cách duy trì tại nhiệm thêm một nhiệm kỳ. Do đó, dù Hội nghị Trung ương 14 căng thẳng nhưng vẫn chưa tạo được hiệu ứng đảo chiều về niềm tin, ít nhất là trong mắt công chúng đối với dàn lãnh đạo tương lai.
4. Uy tín cá nhân và niềm tin hệ thống: từ điểm rạn nứt đến hệ quả dài hạn
Sự suy giảm ủng hộ dành cho lãnh đạo cao nhất tại Hội nghị trung ương 14 không chỉ phản ánh sự thật vọng của không ít Ủy viên trung ương, mà còn là chỉ báo cho sự rạn nứt trong niềm tin của người dân đối với thể chế. Khi quyền lực được nhân cách hóa vào một người, thì hình ảnh của cá nhân đó trở thành thước đo cho toàn bộ hệ thống.
Điều nguy hiểm hơn là: khi uy tín đặt vào cá nhân lãnh đạo cao nhất suy giảm, sự mất niềm tin lan sang cả bộ máy, bởi người dân không còn phân biệt rõ giữa “lãnh đạo” và “thể chế”. Kết quả là một chuỗi hệ lụy có thể xảy ra (5):
• Tinh thần cán bộ đảng viên suy giảm sau khi sáp nhập chính quyền hai cấp, khi họ cảm thấy không rõ định hướng lãnh đạo sẽ đi về đâu.
• Hiệu quả thực thi chính sách cũng giảm, vì các cơ quan dưới quyền chọn cách “chờ chỉ đạo” cho an toàn, thay vì chủ động hành động.
• Tâm lý xã hội hoang mang, khi người dân nghi ngờ cái gọi là “sự ổn định chính trị”, “ổn định có nghĩa là giữ im lặng” để trông bề ngoài, mọi chuyện vẫn trật tự.
• Nếu không có sự thay đổi rốt ráo về phương thức điều hành, xu hướng này sẽ kéo dài đến Hội nghị Trung ương 15 — nơi dự kiến chốt danh sách nhân sự cuối cùng cho Đại hội XIV — và thậm chí có thể dẫn tới những bất ngờ chính trị ngoài dự đoán, như việc tái cấu trúc nhân sự “Bộ Tứ” hoặc điều chỉnh chiến lược lãnh đạo vào phút cuối.
5. Hệ quả và hướng đi: Cần một thông điệp cải cách thực chất
Suy giảm ủng hộ của dân chúng lẫn nội bộ đảng đối với Tổng Bí thư chưa phải là dấu chấm hết. Trong lịch sử chính trị hiện đại, nhiều quốc gia đã trải qua giai đoạn tương tự, khi lãnh đạo đứng trước sức ép lớn từ dư luận và khủng hoảng niềm tin. Vấn đề không nằm ở việc uy tín giảm, mà là lãnh đạo phản ứng như thế nào với xu hướng suy giảm ấy.
Để khôi phục niềm tin, điều cần thiết nhất không phải là các khẩu hiệu hay chiến dịch tuyên truyền, mà là hành động thể chế hóa sự minh bạch và trách nhiệm. Nếu người dân nhìn thấy những thay đổi cụ thể — như công khai hóa quy trình nhân sự, trao nhiều quyền hơn cho cơ quan dân cử, tăng phản biện xã hội, và siết lại cơ chế kiểm soát quyền lực — thì lòng tin có thể được phục hồi, dù chậm.
Ngược lại, nếu bộ máy tiếp tục chọn cách “giữ ổn định bằng im lặng”, chỉ nói đến đoàn kết bề ngoài mà không cải cách thực chất, thì sự suy giảm uy tín hiện nay có thể trở thành sự xa rời mang tính cấu trúc, kéo dài qua cả nhiệm kỳ kế tiếp.
Kết luận: Một bước ngoặt chưa rõ hướng
Tình trạng uy tín lãnh đạo cao nhất đang bị suy giảm không chỉ là câu chuyện cá nhân, mà là triệu chứng của một hệ thống đang “khát cải cách thực chất”. Hội nghị Trung ương 14 vừa qua có dấu hiệu thể hiện sự thiếu ổn định của quyền lực, đồng thời cũng cho thấy sự thiếu năng lượng đổi mới trong thời điểm người dân cần thấy thay đổi nhất.
Từ nay đến Hội nghị trung ương 15 và Đại hội ĐCSVN lần thứ XIV, mọi diễn biến nhân sự và thông điệp chính trị sẽ đều được công luận “soi kỹ” kỹ — không chỉ để xem ai được chọn, mà để xem hệ thống có dám tự làm mới mình hay không.
Nếu không, sự suy giảm lòng tin hôm nay có thể trở thành thách thức lớn nhất đối với tính chính danh của toàn bộ cơ cấu quyền lực trong giai đoạn tới.
Tham khảo:
1) https://www.youtube.com/watch?v=UlJWkKoO77I (Bài Phát Biểu Của CTN Lương Cường Khiến Dư Luận Sôi Sục – Vì Sao Báo Chí Không Đưa Tin?)
(2 & 3) https://www.youtube.com/watch?v=peQ7zLO4Hbk (CTN Lương Cường làm nổ tung Hội trường: đừng lách luật, “cả ba ta” quá tuổi thì cùng về!)
(5) https://www.youtube.com/watch?si=StiBqBSx9PZcgOaM&v=1hunpgZp6mk&feature=youtu.be (Hội nghị Trung ương 15: Ai Nắm Quyền Chi Phối Thực Sự? Vì Sao ‘Nút Thắt’ Nhân Sự Chưa Được Gỡ Bỏ?)